Nieraz spotykamy się z sytuacją, w której dwoje dzieci choruje, a trzecie pozostaje zdrowe. Podobnie rzecz ma się z dorosłymi – 6 osób zapada na grypę, a dwie pozostałe, pracujące w tym samym pokoju, infekcja omija. Zastanawiamy się wówczas, dlaczego jedni są bardziej odporni na infekcje, a drudzy mniej – z czego to wynika?
Co decyduje o odporności organizmu?
Odporność każdego organizmu jest sprawą indywidualną. Można jednak wyróżnić kilka cech, które determinują większą odporność. Należą do nich: prowadzenie higienicznego trybu życia, dbanie o zdrowie, dobra kondycja fizyczna, długi i zdrowy sen, radzenie sobie ze stresem, dobre wykorzystanie czasu na relaks i wypoczynek, odpowiednia tj. zbilansowana dieta oraz pozytywne nastawienie do życia. Osoby przemęczone, zamartwiające się każdym problemem, otyłe, smutne, przygnębione oraz schorowane i te znajdujące się w podeszłym wieku są dużo mniej odporne na infekcje.
Jak wzmocnić odporność organizmu?
Należy przede wszystkim zapewnić sobie odpowiednio długi sen (powinien on wynosić min. 8 godzin na dobę), w ciemności i ciszy. Podczas snu wzrasta liczba limfocytów – białych ciałek krwi, które unieszkodliwiają drobnoustroje chorobotwórcze. W czasie snu regenerują się wszystkie układy i narządy, w tym mięśniowy, nerwowy oraz kostny. Nie powinno się nie dosypiać ani „zarywać” nocy. Organizm, który jest przemęczony, staje się podatny na infekcje.
Następnym, bardzo ważnym elementem, jest unikanie zdenerwowania i sytuacji stresowych. Życie w napięciu bardzo osłabia systemem immunologiczny, który jest ściśle związany z układem nerwowym. Należy często relaksować się, śmiać się i wypoczywać.
Siły obronne organizmu powinno się wzmocnić również odpowiednio zbilansowaną dietą (warzywa i owoce, produkty bogate w witaminy), a także całkowitym ograniczeniem używek. Osoby palące papierosy, często zaglądające do kieliszka i otyłe są bardzo podatne na infekcje.
Dokonałbym sposobem, nie tylko na utrzymanie prawidłowej wagi i dobrej kondycji, ale również podniesienie odporności organizmu, jest systematyczna aktywność fizyczna. Należy jednak unikać nadmiernego wysiłku fizycznego – forsowania się, ponieważ wówczas wytwarza się w mięśniach kwas mlekowy (tzw. zakwasy), który wpływa na obniżenie odporności. Podczas zbyt intensywnych ćwiczeń powstaje również kortyzol – zwany hormonem stresu, niszczący odporność. Skuteczność obronną układu immunologicznego jest również czosnek oraz zioła, takie jak jeżówka purpurowa, korzeń żeń-szeń, aloes, wiesiołek oraz czystek.
Naturalne probiotyki
Probiotyki (żywe mikroorganizmy) wpływają bardzo korzystnie na układ immunologiczny człowieka. Dostępne na rynku preparaty zawierają różne kultury i szczepy bakterii, które wspomagają pracę mikroflory bakteryjnej układu pokarmowego.
Naturalne probiotyki znajdują się w kiszonych ogórkach, kapuście, burakach, kwasie chlebowym, occie jabłkowym, miodzie manuka, grzybach shiitake, jogurcie i kefirze. Pomagają przywrócić równowagę flory w jelitach, hamują rozwój bakterii chorobotwórczych i stymulują układ odpornościowy.
Probiotyk – przed czy po antybiotyku?
Dzięki osiągnięciom współczesnej medycyny gotowy probiotyk dla dorosłych można zakupić w każdej aptece bez recepty – także specjalny probiotyk dla dzieci oraz kobiet w ciąży. Setki milionów mikroorganizmów, zamknięte w małej kapsułce, pozwalają łatwo i szybko przywrócić prawidłową florę bakteryjną.
Podczas kuracji antybiotykowej, kiedy flora bakteryjna jelit zostaje zaburzona, lekarze zalecają przyjmowanie odpowiednich probiotyków, aby szybko i skutecznie wspomóc układ odpornościowy organizmu. Odpowiedź na pytanie: probiotyk – przed czy po antybiotyku – jest prosta. I w jednym, i w drugim przypadku jest pozytywna. Przyjęcie go, zanim weźmiemy antybiotyk, może spowodować, że nie będzie już potrzebny, ponieważ wzmocniony układ odpornościowy może sam zwalczyć infekcję, bez antybiotyku. Jeśli probiotyk przyjmiemy po kuracji antybiotykowej, pozwoli to na szybsze odbudowanie układu odpornościowego, wzmocni organizm i zabezpieczy go przed nawrotem infekcji. Także po antybiotykoterapii należy przyjmować probiotyki, ponieważ odbudowa zaburzonej przez lek flory bakteryjnej trwa znacznie dłużej niż sama kuracja.
Właściwości lecznicze probiotyków zostały potwierdzone licznymi badaniami naukowymi. Mają zastosowanie zarówno w profilaktyce, jak i leczeniu chorób. Stwierdzono, że zapobiegają infekcjom układu moczowego, zapaleniu dziąseł, AZS u dzieci. Wspomagają układ odpornościowy, trawienie, walkę z nadwagą, walkę z rakiem jelita grubego, obniżenie cholesterolu, leczenie autyzmu, łagodzą nietolerancję laktozy. Leczą biegunki, alergie, stany zapalne przewodu pokarmowego, choroby zapalne jelit i wątroby, wrzody żołądka, kamicę nerkową, zwalczają bakterie oporne na antybiotyki.
Ważną rolę odgrywają również prebiotyki, czyli pożywki do wzrostu mikroorganizmów probiotycznych. Znajdują się one głównie w czosnku, błonniku, karczochach, szparagach, cykorii, bananach i cebuli.
Najczęściej wykorzystywane szczepy probiotyczne oraz ich właściwości lecznicze przedstawia zestawienie poniżej:
Szczep probiotyczny – Właściwości lecznicze probiotyków udokumentowane badaniami klinicznymi
- Lactobacillus acidophilus LC1 – Stymulacja odpowiedzi immunologicznej, działanie adjuwancyjne w szczepionkach doustnych, adherencja do nabłonka jelita ludzkiego, ustalanie równowagi mikroflory jelitowej
- Lactobacillus acidophilus NCFO 1748 – Zapobieganie biegunkom i innym niepożądanym działaniom po radioterapii i po leczeniu antybiotykami, leczenie zaparć, obniżanie poziomu enzymów w kale
- Lactobacillus rhamnosus GG – Leczenie i zapobieganie biegunkom po zakażeniach rotawirusami, leczenie nawrotowych biegunek spowodowanych przez Clostridium difficile, zapobieganie ostrym biegunkom bakteryjnym, łagodzenie przebiegów choroby Crohna i dziecięcego artretyzmu reumatoidalnego, antagonista bakterii związanych z próchnicą zębów, zapobieganie nawrotowym zapaleniom pochwy
- Lactobacillus casei Shirota – Hamowanie rozwoju powierzchniowego raka pęcherza i jelita grubego, ochrona przed zaburzeniami jelitowymi, leczenie biegunek rotawirusowych, utrzymywanie w równowadze mikroflory jelitowej, pozytywne efekty w leczeniu raka pęcherza moczowego, obniżanie aktywności enzymów fekalnych, ochrona przed mutagenami pokarmowymi
- Lactobacillus Johnsonie La1 (NCC533) – Stymulacja układu odpornościowego, adhezja do komórek ludzkiego jelita, pozytywne efekty w leczeniu nieżytów przewodu pokarmowego
- Lactobacillus casei DN 114 001 – Stymulacja układu odpornościowego, zapobieganie i leczenie infekcji jelitowych, zmniejszenie częstości i skrócenie czasu trwania ostrych biegunek u dzieci
- Bifidobacterium bifidum</em> – Leczenie biegunki rotawirusowej, przywracanie równowagi flory jelitowej, właściwości przeciwwrzodowe, eliminacja Helicobacter pylori
- Bifidobacterium breve Yakult – Właściwości przeciwwrzodowe, ochrona przed mutagenami pokarmowymi, utrzymanie w równowadze mikroflory jelitowej, ochrona przed biegunkami
- Lactobacillus reuteri ATC 55730 – Obniżanie poziomu enzymów kałowych
- Saccharomyces cerevisiae boulardii – Zapobieganie biegunkom podróżnych, zapobieganie i leczenie biegunek spowodowanych przez Clostridium difficile*
Probiotyk na jelita
Ostatnie badania wykazały, że stosowanie niektórych probiotyków (Saccharomyces cerevisiae boulardii, Lactobacillus rhamnosus GG lub Escherichia coli Nissle 1917) w wysokich dawkach pomaga w leczeniu wrzodziejącego zapalenia jelita grubego – przyspiesza remisję i zapobiega nawrotom choroby. Probiotyki pomagają również w zespole jelita drażliwego, zmniejszając ból i wzdęcia. Badania nad wpływem probiotyków na jelita wciąż jeszcze trwają. Według najnowszych analiz, fruktooligosacharydy (SYN1) oraz Lactobacillus rhamnosus GG i Bifidobacterium animalis subsp. lactis Bb12 wpływają korzystnie na obniżenie ryzyka wystąpienia raka jelita grubego (po spożyciu probiotyków i prebiotyków zauważono mniejszy stopień uszkodzenia DNA i proliferacji komórek jelit). Zastosowanie różnych szczepów bakterii probiotycznych skutecznie skraca czas trwania ostrych biegunek infekcyjnych oraz po napromieniowaniu, podczas leczenia nowotworów.
Jeśli wzbogacimy naszą dietę o probiotyki, zapewnimy sobie lepszą odporność oraz zdrowe jelita – ponieważ to właśnie w nich znajduje się najwięcej limfocytów, chroniących organizm przed patogenami.
